Làm sáng da đề cập đến việc sử dụng các chất hóa học để làm sáng màu da hoặc nâng tông màu da bằng cách giảm hàm lượng melanin trong da. Một số hóa chất đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc làm trắng da, một số khác đã được chứng minh là độc hại hoặc chưa chứng minh đầy đủ về tính an toàn. Ngoài ra, việc sử dụng các hoạt chất này còn phụ thuộc vào các nhóm chủng tộc khác nhau.
Melanin là tác nhân làm đen da
Các vấn đề tăng sắc tố cao bất thường như nốt ruồi và vết bớt có thể được điều chỉnh phù hợp với da xung quanh. Sử dụng lâu dài của chất làm trắng da có thể dẫn đến sắc tố tăng cho các khớp của ngón tay, ngón chân, mông và tai. Da mặt có thể trở nên mỏng.
Phương pháp kết hợp trong điều trị
Hầu hết các phương pháp điều trị trắng da gồm các cơ chế: giảm hoặc ngăn chặn tăng lượng sắc tố melanin lên da hay ức chế tyrosinase. Nhiều phương pháp điều trị sử dụng kết hợp các loại kem bôi hoặc gel có chứa thành phần ức chế melanin cùng với kem chống nắng và retinoid. Tùy thuộc vào sự đáp ứng với những phương pháp điều trị, tẩy da chết hoặc trong các dạng mỹ phẩm dùng ngoài khác, mặt nạ, laser có thể được sử dụng trong trị liệu.
Có những cơ chế khác nhau trong điều trị tăng sắc tố. Ức chế hoạt động tyrosinase làm giảm sự tổng hợp melanin vì vậy mà các tế bào da được tẩy tế bào chết sẽ biểu hiện ít melanin trên bề mặt hơn, mang lại làn da sáng và thậm chí săn chắc da hơn.
Ức chế tổng hợp melanin
Tretinoin
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng tretinoin chỉ có thể được phần nào hiệu quả trong điều trị rối loạn sắc tố da. Khi dùng tretinoin cần phải tránh ánh sáng mặt trời, làn da có thể bị rám nắng. Sử dụng tretinoin làm cho làn da tăng nhạy cảm hơn với tia UVA và UVB.
Hydroquinone
Hydroquinone được coi là thành phần ức chế sản xuất melanin. Thành phần này có khả năng chống oxy hóa mạnh.Hydroquinone bôi hàm lượng 2% đển 4% một mình hoặc kết hợp với tretinoin 0,05% đến 0,1%. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hydroquinone và tretinoin ngăn ngừa nám do nắng hay hormon gây ra.
Hydroquinone là một chất ức chế mạnh sản xuất melanin, ngăn ngừa đen da. Hoạt chất này không tẩy trắng da mà làm sáng da và chỉ có thể phá vỡ sự tổng hợp và sản sinh ra melanin sắc tố da. Nó đã bị cấm ở tất cả các nước châu Âu (ví dụ Pháp) do những lo ngại về nguy cơ ung thư. Hydroquinone đã được chứng minh là gây ra bệnh bạch cầu ở chuột và các động vật khác. Liên minh châu Âu cấm dùng cho mỹ phẩm trong năm 2001. Nó được bán tại Hoa Kỳ như là một loại thuốc không kê đơn với hydroquinone không quá 2%. Hydroquinone có thể là một chất gây kích ứng, đặc biệt là ở nồng độ cao hơn 4% hoặc cao hơn và dự đoán khi kết hợp với tretinoin.
Arbutin
Một số hoạt chất thay thế hydroquinone có nguồn gốc từ các nguồn tự nhiên gồm các chiết xuất dâu, dâu tằm, dâu giấy…. Tất cả các loại dược liệu chứa arbutin có thể ức chế sản xuất melanin. Dạng tinh khiết của arbutin được coi là mạnh hơn trên tác động làm sáng da.
Cơ chế làm trắng da của arbutin
Nghiên cứu y khoa đã cho thấy hiệu quả của arbutin trong làm sáng da. Arbutin có nguồn gốc từ lá mạn việt quất, nam việt quất, dâu hay việt quất và cũng có mặt trong hầu hết các loại lê. Nó có tính chất ức chế melanin. Arbutin và chất chiết xuất từ thực vật khác được coi là sự thay thế an toàn để làm sáng da.
Kojic acid
Kojic acid là một sản phẩm phụ trong quá trình lên men trong sản xuất sake, rượu gạo Nhật Bản. Một số nghiên cứu cho thấy axit kojic có hiệu quả ức chế sản xuất melanin. Tuy nhiên, kojic acid là một thành phần không ổn định trong công thức mỹ phẩm. Khi tiếp xúc với không khí hoặc ánh sáng mặt trời có thể chuyển sang màu nâu và mất hoạt tính. Trong một số nghiên cứu gây tranh cãi đã gợi ý rằng axit kojic có thể có tính chất gây ung thư ở liều lượng lớn. Một nghiên cứu khác cho thấy rằng axit kojic không gây ung thư, nhưng có thể gây viêm da tiếp xúc không dị ứng và kích ứng da.
Acid kojic bắt lấy cộng tố kim lại đồng của tyrosinase, ước chế tyrosinase không tổng hợp melanin được
Aazelaic
Azelaic acid là một thành phần của ngũ cốc, như lúa mì, lúa mạch đen và lúa mạch. Nó được áp dụng tại chỗ trong một công thức kem ở nồng độ 10-20%. Azelaic acid được sử dụng để điều trị mụn trứng cá, nhưng cũng có nghiên cứu cho thấy nó có hiệu quả cho làn sáng da. Các nghiên cứu khác cũng cho thấy axit azelaic có thể là một lựa chọn để ức chế sản xuất melanin.
Vitamin C
Vitamin C và các hình thức khác nhau được coi là một chất chống oxy hóa hiệu quả cho da và giúp làm sáng da. Một nghiên cứu cho thấy nó làm tăng mức độ glutathione trong cơ thể.
Glutathione
Glutathione là một phân tử tripeptide tìm thấy trong cơ thể động vật có vú. Nó là một chất chống oxy hóa đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa thiệt hại oxy hóa cho da. Ngoài ra với nhiều chức năng sinh học được công nhận của nó, glutathione cũng đã gắn liền với khả năng sáng da.
Glutathione là một thành phần trong một số chế phẩm mỹ phẩm. Glutathione để làm trắng da có sẵn trong kem, xà phòng, kem dưỡng da, thuốc xịt mũi và hình thức tiêm. Glutathione được bôi trên da dưới dạng lotion không được hấp thụ hiệu quả. Khi uống, glutathione được thủy phân bằng enzym trong đường tiêu hóa dẫn đến giảm tác dụng.
Glutathione có thể kết hợp với nhiều tác nhân khác như vitamin C giúp tăng sự hấp thu của nó. Một số dạng uống glutathione có thể có tác dụng nguy hiểm khi kết hợp với các tác nhân làm trắng da khác như hydroquinone.
Cây quế gân to
Cây quế gân to là một loại thảo mộc Trung Quốc đã được đề xuất để sử dụng như một tác nhân làm trắng da. Dược liệu này có chứa chất ức chế tyrosinase, một enzyme này xúc tác sản xuất melanin.
Ức chế sắc tố melanin sau giai đoạn tổng hợp
Alpha hydroxy acid
Acid alpha hydroxy (AHA) chủ yếu ở dạng axit lactic và axit glycolic. Chúng có kích thước phân tử cho phép thâm nhập có hiệu quả vào các lớp trên cùng của da.Người ta cho rằng AHAs nồng độ 4% đến 15% không có hiệu quả ức chế sản xuất melanin và sẽ không làm sáng da theo cơ chế này. Người ta tin rằng lợi ích của họ là giúp loại bỏ các lớp bào da bề mặt (tẩy da chết), nơi các tế bào nám có thể tích lũy. Tuy nhiên, các nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng acid lactic và glycolic acid thực sự có thể ức chế sản xuất melanin riêng biệt từ các hoạt động tẩy tế bào chết trên da.
Niacinamide
Niacinamide được tuyên bố là một thay thế an toàn hơn nhiều khi bôi tại chỗ cho da hoặc làm trắng cơ quan sinh dục. Theo một nghiên cứu, niacinamide không có tác dụng phụ.Nó cũng thúc đẩy giảm mụn trứng cá, làm tăng độ ẩm cho da và làm giảm nếp nhăn.
Dạng serum dưỡng da của niacinamide 10%
Một số tác nhân khác:
Một số lượng nghiên cứu về khả năng làm sáng da tiềm năng là chiết xuất cam thảo Ngoài ra còn có một số lượng nhỏ các nghiên cứu cho thấy bổ sung uống chiết xuất quả lựu, acid ellagic, vitamin E và axit ferulic có thể ức chế sản xuất melanin.
Phương pháp điều trị Laser
Cả hai loại laser xâm lấn và không xâm lấn đều có thể có một ảnh hưởng trong điều trị nám. Tuy nhiên, kết quả không phải là luôn luôn đảm bảo. Các vấn đề đã được báo cáo như giảm hoặc tăng sắc tố khi điều trị bằng laser.
Hình ảnh một ca trị nám bằng laser
Phẫu thuật lạnh
Một lựa chọn khác thay thế điều trị bằng laser là phẫu thuật lạnh bằng nitơ lỏng. Kiểm soát sự phá hủy của các tế bào da để tự phục hồi tự nhiên. Melanin dư thừa đến bề mặt và bong ra trong một vài ngày. Điều này đặc biệt hữu ích trong các khu vực nhạy cảm như bộ phận sinh dục nơi điều trị bằng laser có thể để lại sẹo. Hiệu quả điều trị phụ thuộc vào độ sâu của các sắc tố. Tàn nhang tại bất kỳ phần nào của cơ thể có thể được xử lý theo cách này.
Tác dụng bất lợi
Có bằng chứng cho thấy một số loại sản phẩm da làm trắng sử dụng các thành phần hoạt động (chẳng hạn như thuỷ ngân) và hydroquinone có thể có hại. Hydroquinone đã bị cấm ở châu Âu.
